Şehirler, medeniyetlerin aynası ve hafızasıdır. Şehir de içinde yaşayanlarla birlikte soluk alıp verir aslında. Dolayısıyla, başından geçen bütün serencamın izlerini yahut mührünü taşır sinesinde. İslâm’ın kadim şehirlerinden Merv, şu üç cümlenin ihtiva ettiği manayı bünyesinde taşıyor.
Binlerce yıllık geçmişe sahip bir yerden bahsediyoruz. Merv; Ahamenitler, Büyük İskender, Selevkoslar ve Sâsânîlerin elinde asırlar geçirdi. İslâm fetihleri sebebiyle Medain’den kalkıp saray halkı, bürokratları ve hatta kütüphanesiyle Merv’e gelen Sâsânî hükümdarı III. Yezdicerd, burayı Müslümanlara karşı üs olarak kullanmayı planlıyordu. Lakin çok geçmeden bir hizmetçi eliyle hayata veda etti. Ardından, Ahnef bin Kays’a teslimiyle (640’lı yıllarda) Merv, bu sefer İslâm üssü olma yoluna girdi.
Önce Hazret-i Ömer (r.a.) ve sonra ikinci defa Hazret-i Osman (r.a.) devirlerinde fethedilen Merv’e, daha o devirlerde bazı sahabiler yerleşmiş, Benî Mahan Camii’ni inşa ederek burada İslâmî hizmeti başlatmışlardı.
O günlerden sonra Merv’in İslâm dünyasındaki önemi her geçen asırda artarak devam etti. Burada yetişen mutasavvıflar, âlimler, bilginler, şehrin birbirinden müstesna kütüphanelerinde, medreselerde, mescidlerde, ribatlarda, hankahlarda azim ve gayretle ilim, irfan ve marifet için çalışıyorlardı. Onların bu faaliyetleri hem şehri hem tâbi oldukları sultanı hem de tebaası bulundukları devleti yüceltiyordu.
Horasan’ın İncisi Merv’e dair tafsilatlı dosyamız, sizleri bekliyor. İstifadeler dileriz.
